Phóng viên đã có bài phỏng vấn ông Doãn Văn Hưởng- Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai- xung quanh những bước phát triển mạnh mẽ, cả chiều rộng và chiều sâu của tỉnh Lào Cai sau hơn 20 năm tái lập.

Lễ thông xe kỹ thuật gói thầu xây lắp A8 đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai.

Xin ông cho biết một số thành tựu về kinh tế- xã hội của tỉnh đã đạt được sau hơn 20 năm qua?

Khi tái lập tỉnh (tháng 10/1991), kinh tế- xã hội của tỉnh Lào Cai hết sức khó khăn: Thu ngân sách mới đáp ứng được 10% nhu cầu chi, nông nghiệp chiếm tỷ trọng lớn (61%), 54 xã chưa có đường ôtô tới trung tâm xã, 100% các xã chưa có điện thoại, 3/10 huyện, thị xã chưa có điện lưới; hệ thống trường học chủ yếu là nhà tạm, chưa có bệnh viện tỉnh, 35 xã chưa có trạm y tế, 15 xã trắng về y tế, 60% trẻ em trong độ tuổi đến trường không được đi học, 30% cán bộ xã không biết chữ; tỷ lệ hộ đói nghèo chiếm 50%, trong đó trên 30% dân số thiếu đói thường xuyên; tỷ lệ dân số chưa được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh chiếm 70%, tỷ lệ tăng dân số tự nhiên 3,73%...

Đồng chí Doãn Văn Hưởng - Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai.

Sau hơn 20 năm, các ngành kinh tế Lào Cai đã phát triển ổn định, giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp năm 2013 gấp 12,6 lần so với năm 1991. Bước đầu hình thành vùng sản xuất tập trung, bảo đảm an ninh lương thực trên địa bàn. Công nghiệp đã có những bước đột phá, giá trị sản xuất công nghiệp năm 2013 gấp 66,8 lần so với năm 1991; tốc độ tăng trưởng bình quân 18,8%/năm. Du lịch từng bước khẳng định là ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh, doanh thu năm 2013 gấp 82 lần năm 1991, tốc độ tăng bình quân 12,9%/năm; thu hút khách du lịch đạt 1,26 triệu lượt người, gấp 63 lần năm 1991. Thu ngân sách nhà nước trên địa bàn tăng bình quân 26,4%/năm, năm 2013, thu ngân sách đạt 4.833 tỷ đồng, gấp 172 lần so năm 1991.

Năm 2013, Lào Cai đã hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi (trước 2 năm so với mục tiêu), tiểu học đúng độ tuổi và phổ cập THCS sớm trong cả nước. Quy mô trường lớp, giáo viên, học sinh ngày càng tăng. Năm 2013, số trường học gấp 3 lần, số học sinh gấp 2,8 lần, số giáo viên gấp 4 lần so với năm 1991. Cơ sở vật chất trường học được quan tâm đầu tư, trong đó 78% trường lớp được kiên cố hóa. Chất lượng giáo dục từng bước được nâng lên: 34% tổng số trường trên địa bàn đạt chuẩn; giáo viên các cấp đạt chuẩn từ 99% trở lên. Hiện Lào Cai đang trình Trung ương cho phép thành lập trường Đại học Phan Si Păng tại Lào Cai để phục vụ yêu cầu phát triển mới trên địa bàn. Hệ thống y tế từng bước được củng cố, đồng bộ từ tỉnh đến cơ sở; chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân được nâng lên, khám chữa bệnh cho người nghèo ngày càng được quan tâm; tỷ lệ tăng dân số tự nhiên 1,43%. Bản sắc văn hóa các dân tộc trên địa bàn được giữ gìn, phát huy. Tỷ lệ nghèo giảm nhanh, bình quân hàng năm giảm 5% theo tiêu chí từng giai đoạn...


Năm 2013, so với vùng trung du miền núi phía Bắc, Lào Cai đứng đầu về GDP bình quân đầu người và thu ngân sách nhà nước trên địa bàn; đứng thứ hai về kim ngạch xuất nhập khẩu.

Trong phát triển, Lào Cai có những thuận lợi và khó khăn gì? Quan điểm, mục tiêu phát triển của Lào Cai trong những năm tới như thế nào, thưa ông?

Trong hơn 20 năm, tốc độ tăng trưởng GDP Lào Cai bình quân đạt 11%/năm, trong đó: Nông, lâm nghiệp tăng 6,1%/năm; công nghiệp và xây dựng tăng 15,6%/năm; dịch vụ tăng 12,9%/năm. Cơ cấu kinh tế đã có sự chuyển dịch tích cực: Tỷ trọng ngành nông, lâm nghiệp trong GDP giảm từ 61% năm 1991 xuống còn 18,1% so với năm 2013; ngành công nghiệp- xây dựng tăng từ 16,6% lên 41,8%; dịch vụ tăng từ 22,4% lên 40,1%.

Vị trí địa kinh tế, chính trị đã tạo cho Lào Cai có nhiều tiềm năng, cơ hội phát triển, đó là:

Thứ nhất, Lào Cai là địa bàn xung yếu về quốc phòng- an ninh, là cửa ngõ giao lưu quốc tế trên hành lang kinh tế Côn Minh- Lào Cai- Hà Nội- Hải Phòng- Quảng Ninh, cầu nối Việt Nam với thị trường tự do ASEAN- Trung Quốc...

Thứ hai, Lào Cai giàu tài nguyên khoáng sản, trữ lượng lớn và có tính đại diện về chủng loại của cả nước (gồm 150 mỏ và điểm mỏ với trên 35 loại khoáng sản). Nhiều danh lam thắng cảnh (Sa Pa, Bắc Hà, Bát Xát...) với nhiều sản phẩm du lịch độc đáo: Du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, văn hóa, leo núi, mạo hiểm. Thổ nhưỡng phong phú và khí hậu đa dạng là điều kiện thuận lợi cho việc trồng nhiều loại cây có giá trị kinh tế khác nhau có thể phát triển thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung.

Thứ ba, hệ thống kết cấu hạ tầng liên kết quốc tế và liên vùng đã và đang được đầu tư mạnh. Đường cao tốc Nội Bài- Lào Cai sẽ đưa vào khai thác vào quý III/2014; chương trình cải tạo, nâng cấp hệ thống đường sắt Yên Viên- Lào Cai tăng năng lực vận chuyển từ 1,5 triệu tấn/năm hiện nay lên 5 triệu tấn/năm; sân bay Lào Cai, đường sắt tốc độ cao Lào Cai- Hải Phòng… sẽ tác động mạnh đến các hoạt động kinh tế- xã hội trong tương lai.

Thứ tư, thực hiện chính sách đại khai phát miền Tây, Trung Quốc đang tích cực triển khai xây dựng khu hợp tác qua biên giới tiếp giáp với Việt Nam, tạo cho Lào Cai trở thành điểm trung chuyển hàng hóa, hợp tác thương mại cả nước với Trung Quốc.

Thứ năm, quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế- xã hội vùng trung du và miền núi phía Bắc (sau đây gọi là Vùng) được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1064/QĐ-TTg ngày 8/7/2013 xác định phát triển mạnh hành lang kinh tế Côn Minh- Lào Cai- Hà Nội- Hải Phòng- Quảng Ninh nhằm phát huy hiệu quả tiềm năng và thế mạnh của Vùng nói chung và Lào Cai nói riêng.

Mặc dù vậy, Lào Cai cũng gặp không ít khó khăn, hạn chế:

Kết cấu hạ tầng kinh tế- xã hội chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển, bao gồm hệ thống giao thông huyết mạch từ Hà Nội đến Lào Cai, các tuyến quốc lộ, cơ sở hạ tầng thiết yếu ở nông thôn…

Kinh tế mặc dù có bước phát triển nhanh song do khó khăn nội tại của một tỉnh vùng cao biên giới, điểm xuất phát thấp… nên đến nay Lào Cai vẫn là tỉnh nghèo; tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo còn ở mức cao, đến hết năm 2013, tỷ lệ hộ nghèo còn 22,21%, hộ cận nghèo chiếm 13%.

Chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu cầu. Phong tục tập quán lạc hậu trong một số dân tộc, ý thức chưa tự vươn lên còn phổ biến ở đồng bào vùng cao, cản trở phát triển.

Địa hình, khí hậu phức tạp. Biến đổi khí hậu ảnh hưởng lớn đến đời sống, sản xuất của nhân dân. Tình trạng thoái hóa đất đai ở những vùng đất dốc, vùng có độ che phủ thấp, tính đa dạng sinh học có nguy cơ ngày càng suy giảm. Ô nhiễm môi trường công nghiệp chưa được xử lý triệt để.

Được sự chỉ đạo sát sao của Trung ương, sự hỗ trợ của các bộ, ngành, Lào Cai đã xác định được quan điểm phát triển của tỉnh trong những năm tới:

Thứ nhất, phát triển kinh tế- xã hội tỉnh Lào Cai phù hợp với quan điểm phát triển chung của Vùng và cả nước.

Thứ hai, lựa chọn một số nội dung, lĩnh vực trọng tâm để ưu tiên nguồn lực đầu tư tạo bước đột phá phát triển kinh tế theo hướng nhanh, hiệu quả và bền vững. Giai đoạn 2014- 2020, công nghiệp sẽ là đột phá, trong đó tập trung gắn khai thác với chế biến sâu khoáng sản… Giai đoạn 2021- 2030, dịch vụ, du lịch sẽ là ngành kinh tế chủ đạo.

Thứ ba, tăng trưởng kinh tế nhanh gắn với tiến bộ, công bằng xã hội và bảo vệ môi trường, giảm bớt khoảng cách chênh lệch về mức sống, giàu nghèo, khó khăn giữa các tầng lớp dân cư và các vùng trong tỉnh. Sử dụng tiết kiệm, hiệu quả các nguồn lực của tỉnh, nhất là nguồn tài nguyên thiên nhiên.

Thứ tư, kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với củng cố quốc phòng- an ninh, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch vững mạnh, mở rộng quan hệ đối ngoại.

Như vậy, về tổng thể, chúng tôi quyết tâm xây dựng Lào Cai trở thành trung tâm kinh tế- xã hội, địa bàn quan trọng về hợp tác quốc tế, giao lưu kinh tế của Vùng và cả nước; giải quyết tốt các vấn đề văn hóa, xã hội và bảo vệ môi trường; giữ vững ổn định chính trị, an ninh, trật tự an toàn xã hội và chủ quyền quốc gia. Phấn đấu đến năm 2020, Lào Cai trở thành tỉnh phát triển khá của Vùng. Đến năm 2030, Lào Cai trở thành tỉnh phát triển của cả nước.

Bên cạnh các định hướng phát triển kinh tế- xã hội lớn, những chủ trương, quan điểm về bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc của Lào Cai ra sao?

Đặc điểm văn hóa Lào Cai là giàu bản sắc với 13 dân tộc, 25 ngành nhóm khác nhau (dân tộc thiểu số chiếm trên 64%), là địa phương có các cư dân của 4/5 ngữ hệ lớn nhất Việt Nam. Người dân tộc Kinh ở Lào Cai cũng có quê hương, nguyên quán từ trên 40 tỉnh, thành phố trong cả nước đến sinh sống, lập nghiệp. Mỗi dân tộc có bản sắc văn hóa riêng vả trong cùng một dân tộc nhưng mỗi nhóm, ngành mang đặc điểm sắc thái riêng. Mặc dù có tộc danh khác nhau, quê quán khác nhau nhưng các dân tộc Lào Cai không xảy ra xung đột về dân tộc, tôn giáo, thuận lợi cho giao lưu, hội tụ văn hóa.

Cánh đồng lúa giống.

Là một trong những tỉnh đầu tiên trong cả nước cụ thể hóa NQTW5 (khóa VIII) về “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” thành Đề án chuyên đề trọng tâm của tỉnh tập trung chỉ đạo thực hiện từ năm 2000. Qua tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII), Lào Cai đã thành công bước đầu trong bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa trong phát triển kinh tế- xã hội, bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai, chăm sóc sức khỏe nhân dân...

Văn hóa không chỉ là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế mà còn trực tiếp đóng góp vào tăng trưởng kinh tế, tạo ra những sản phẩm kinh tế, du lịch đặc sắc của Lào Cai.

Văn hóa Lào Cai là giàu bản sắc với 13 dân tộc, 25 ngành nhóm khác nhau (dân tộc thiểu số chiếm trên 64%), là địa phương có các cư dân của 4/5 ngữ hệ lớn nhất Việt Nam. Người dân tộc Kinh ở Lào Cai cũng có quê hương, nguyên quán từ trên 40 tỉnh, thành phố trong cả nước đến sinh sống, lập nghiệp. Mỗi dân tộc có bản sắc văn hóa riêng và trong cùng một dân tộc nhưng mỗi nhóm, ngành mang đặc điểm sắc thái riêng. Mặc dù có tộc danh khác nhau, quê quán khác nhau nhưng các dân tộc Lào Cai không xảy ra xung đột về dân tộc, tôn giáo, thuận lợi cho giao lưu, hội tụ văn hóa.

Để hoàn thành các chỉ tiêu kinh tế- xã hội năm 2014, tạo tiền đề cho việc hoàn thành các mục tiêu giai đoạn 2011-2015, UBND tỉnh sẽ tập trung vào nhiệm vụ trọng tâm, những giải pháp mang tính đột phá nào?

Năm 2014, tỉnh đã xác định các chương trình, hành động cụ thể. Đó là phát huy nội lực, tranh thủ ngoại lực để phát triển kinh tế- xã hội nhanh, bền vững; phát triển hài hòa giữa đô thị và nông thôn, vùng thấp và vùng cao, nâng cao chất lượng tăng trưởng từng ngành, từng lĩnh vực; đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, chú trọng chuyển dịch cơ cấu nội ngành; tập trung thực hiện các mục tiêu của 7 chương trình, 27 đề án trọng tâm giai đoạn 2011- 2015 gắn với thực hiện tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo, đẩy mạnh xóa đói giảm nghèo gắn với bảo đảm an sinh xã hội, môi trường; củng cố quốc phòng- an ninh, bảo đảm trật tự an toàn xã hội và mở rộng quan hệ đối ngoại… Phấn đấu đến hết năm 2014 cơ bản các chỉ tiêu tổng hợp đạt mục tiêu của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIV đề ra đến năm 2015.

Để đạt được các mục tiêu nêu trên, các ngành, các cấp cần tập trung vào một số nội dung trọng tâm:

Một là, chỉ đạo có trọng tâm, trọng điểm đối với các lĩnh vực phát triển kinh tế- xã hội nhằm duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế 14% trở lên, trong đó nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 5%, công nghiệp- xây dựng tăng 19% và dịch vụ tăng 14%.

Hai là, đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, coi đây là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng của tất cả các cấp, các ngành. Tiếp tục chỉ đạo rà soát, loại bỏ kịp thời những cơ chế, chính sách, thủ tục hành chính bất hợp lý. Công khai, minh bạch hoạt động của các cơ quan chính quyền; thực hiện nghiêm các quy định về quy trình, thời gian thực hiện thủ tục hành chính, nhất là đối với các lĩnh vực có liên quan trực tiếp tới quyền và nghĩa vụ của công dân, đến hoạt động sản xuất, kinh doanh. Tăng cường các giải pháp để nâng cao chỉ số năng lực canh tranh cấp tỉnh (PCI) trở lại top 10 cả nước.

Ba là, đổi mới, nâng cao năng lực của các cơ quan tư pháp. Chủ động bồi dưỡng, nâng cao năng lực cán bộ, đáp ứng yêu cầu phát triển của tỉnh và hội nhập. Tăng cường công tác tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và nhà nước, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của nhân dân. Các cấp chính quyền tăng cường tiếp xúc, đối thoại, lắng nghe ý kiến của nhân dân để nắm bắt, tập trung giải quyết dứt điểm những vấn đề bức xúc, tồn đọng, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân…