Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng hội đàm với Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jose Manuel Barroso.

Định hình khuôn khổ quan hệ song phương

Năm 2013 chứng kiến sự gia tăng nhanh chóng số lượng các nước đối tác chiến lược của Việt Nam như Italy (1/2013); Thái Lan (6/2013); Indonesia (6/2013); Singapore (9/2013) và Pháp (9/2013).

Trong khuôn khổ chuyến thăm cấp Nhà nước tới Italy (ngày 20-22/1) của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, hai bên đã nhất trí thiết lập quan hệ đối tác chiến lược nhằm thúc đẩy quan hệ song phương, đặt trong tổng thể quan hệ đối tác toàn diện Việt Nam-EU, trên cơ sở Hiệp định về hợp tác và đối tác toàn diện Việt Nam-EU (PCA). 

Những ngày cuối tháng 6 chứng kiến chương mới quan hệ đối tác chiến lược giữa Việt Nam với Thái Lan và Indonesia nhân chuyến thăm chính thức của Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng tới sứ xở Chùa Vàng-Thái Lan (ngày 25-27/6) và của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang tới đất nước vạn đảo - Indonesia (ngày 27-28/6).

Singapore, quốc đảo sư tử trở thành đối tác chiến lược thứ 3 của Việt Nam tại khu vực Đông Nam Á nhân chuyến công du của Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long tới Việt Nam (ngày 11-13/9).

Việc thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với ba nước ASEAN - Thái Lan, Indonesia và Singapore - góp phần thúc đẩy tin cậy chính trị và rút ngắn khoảng cách phát triển giữa các nước trong khu vực, hướng tới xây dựng thành công Cộng đồng ASEAN vào năm 2015.

Quan hệ đối tác chiến lược Việt-Pháp được thiết lập (ngày 25/9) nhân chuyến thăm chính thức tới Pháp của người đứng đầu Chính phủ Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng. Đây là dấu mốc rất quan trọng và hết sức có ý nghĩa đối với quan hệ song phương, nhất là trong bối cảnh Việt Nam và Pháp kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao.

Trước đó, trong cuộc hội đàm tại Nhà Trắng, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Tổng thống Obama đã quyết định xác lập quan hệ đối tác toàn diện nhân dịp chuyến thăm chính thức tới Hoa Kỳ (ngày 24-26/7) của Chủ tịch nước Việt Nam. 

Trong chuyến thăm cấp Nhà nước tới Đan Mạch của Chủ tịch Nước Trương Tấn Sang, ngày 19/9, hai bên đã ra tuyên bố chung nhất trí nâng cấp quan hệ song phương lên Đối tác toàn diện, tạo khuôn khổ chung cho việc mở rộng và củng cố quan hệ hợp tác song phương trên các lĩnh vực cùng quan tâm.

Như vậy, Việt Nam đã xác lập quan hệ đối tác chiến lược, đối tác toàn diện với tất cả 5 quốc gia thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (LHQ).

Tới thời điểm này, Việt Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao với hơn 180 quốc gia với nhiều cấp độ khác nhau, trong đó có quan hệ đối tác chiến lược với 13 quốc gia gồm Nga (2001), Ấn Độ (2007),  Nhật Bản (2006); Trung Quốc (2008), Hàn Quốc, Tây Ban Nha (2009), Anh (2010), Đức (2011), Italy, Thái Lan, Indonesia, Singapore, Pháp (2013); quan hệ đối tác toàn diện với 4 quốc gia gồm Australia (2009); New Zealand (2010), Đan Mạch, Hoa Kỳ (2013); và đối tác chiến lược theo lĩnh vực với Hà Lan. 

Tăng cường quan hệ song phương

Hiếm có năm nào hoạt động ngoại giao cấp cao Việt Nam lại đa dạng và sôi động như trong năm 2013. Tất cả các lãnh đạo cấp cao nhất của Đảng và Nhà nước đều công du tới các nước lớn, nước láng giềng, khu vực và bạn bè truyền thống.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm chính thức Vương quốc Bỉ, Liên minh châu Âu (EU), Cộng hoà Italy và Vương quốc Anh (17-24/1); Thái Lan (ngày 25-27/6); và Ấn Độ (19-22/11). 

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang có các chuyến thăm cấp Nhà nước tới Indonesia (27-28/6); Trung Quốc (19-21/6); Hoa Kỳ (24-26/7); Đan Mạch (18-20/9); và Hungary (15-17/9);

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng có các chuyến công du tới Nga (13-15/5); Belarus (15-17/5); Pháp (24-26/9) và Nhật Bản (13-15/12).

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng thăm chính thức Hàn Quốc và Myanmar (21-26/7); Nga, Đức và Ba Lan (9-17/3).

Trong năm nay, Việt Nam cũng chào đón 19 khách nguyên thủ và lãnh đạo cấp cao các nước tới thăm chính thức Việt Nam, trong đó có Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe (16-17/1); Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long (11-13/9); Tổng thống Hàn Quốc Park Geun-hye (7-11/9); Quốc vương Malaysia Apdul Halim Mu’adzam Shah cùng Hoàng hậu (5-8/9); Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường (13-15/10); và Tổng thống Nga V. Putin (12/11).

Việc trao đổi đoàn cấp cao thường xuyên cho thấy vai trò và vị thế của Việt Nam ngày càng gia tăng trong khu vực và trên thế giới, góp phần tạo hiệu ứng tích cực về lòng tin, nâng cao chất lượng và hiệu quả hợp tác quốc tế.

Năm 2013 đã diễn ra rất nhiều sự kiện ngoại giao kỷ niệm 40 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam với các quốc gia trên khắp các châu lục như Australia (26/2); Malaysia (30/3); Vương quốc Hà Lan (9/4); Pháp (12/4); Canada (2/7); Iran (4/8); Anh (11/9); Nhật Bản (21/9); và Argentina (25/10).

Trong nỗ lực tăng cường hiểu biết và hợp tác, Việt Nam đã tiến hành tham khảo chính trị ngoại giao, đối thoại an ninh, quốc phòng với rất nhiều đối tác như Singapore (22/3); Slovakia (11/4); Belarus (17/4); EU (15/4); Sri Lanka (4/5); Argentina (11/7); Nga (15/10); Bỉ (17/10); Mỹ (24/10-3/11); Ấn Độ (8/11); Hàn Quốc (13-15/11); Myanmar (19/11); và Nhật Bản (26/11).   

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tại Đối thoại Shangri-La lần thứ 12. Ảnh: Chinhphu.vn

Ngoại giao đa phương tạo tiếng vang

Hoạt động ngoại giao năm 2013 đã tạo được tiếng vang và dấu ấn đậm nét trên trường quốc tế qua những bài phát biểu quan trọng của lãnh đạo Việt Nam tại các sự kiện quốc tế và diễn đàn đa phương. 

Tiêu biểu, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã tham dự và phát biểu dẫn đề khai mạc Đối thoại Shangri-La (còn gọi là Hội nghị Cấp cao An ninh châu Á) lần thứ 12 diễn ra từ ngày 31/5-2/6 tại Singapore.

Đây là lần đầu tiên một lãnh đạo cấp cao của Việt Nam phát biểu tại một diễn đàn an ninh quốc phòng bên ngoài lãnh thổ Việt Nam.

Tại Đối thoại Shangri-La, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã đánh giá bức tranh toàn cảnh khu vực châu Á-Thái Bình Dương; chia sẻ chủ đề cùng chung tay xây dựng lòng tin chiến lược vì hòa bình, hợp tác, thịnh vượng của châu Á-Thái Bình Dương.

Đề cập vấn đề xây dựng “lòng tin chiến lược”, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng, cần tuân thủ luật pháp quốc tế, đề cao trách nhiệm của các quốc gia, nhất là các nước lớn và nâng cao hiệu quả thực thi của các cơ chế hợp tác an ninh đa phương.

Bài phát biểu của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã được dư luận trong và ngoài nước tán đồng. Nhiều nước, nhiều tổ chức và giới học giả quốc tế đánh giá cao, cho rằng Việt Nam thể hiện rõ lập trường trong vấn đề hợp tác và giữ ổn định của khu vực.

Trong khuôn khổ Phiên thảo luận cấp cao Đại Hội đồng LHQ khóa 68 diễn ra ngày 28/9 tại New York, Hoa Kỳ, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã tham dự và có bài phát biểu quan trọng với tiêu đề “Nhân loại cần một thế giới không có chiến tranh, không có đói nghèo.” 

Một lần nữa, thông điệp về xây dựng “lòng tin chiến lược” lại được người đứng đầu Chính phủ Việt Nam nêu lên ở tầm mức toàn cầu.

Đặc biệt, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng đã tuyên bố với toàn thế giới về “hành động thiết thực, cụ thể” của Việt Nam đóng góp cho nỗ lực không ngừng vun đắp “lòng tin chiến lược giữa các quốc gia”. Theo đó “Việt Nam đã sẵn sàng tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình của LHQ.”

Trong năm 2013, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng tham dự các các sự kiện ngoại giao cấp khu vực khác như Hội nghị Cấp cao Hợp tác Campuchia-Lào-Myanmar-Việt Nam lần thứ 6 (CLMV 6) tại Vientiane, Lào (ngày 12-15/3); Hội chợ ASEAN-Trung Quốc lần thứ 10 (CAEXPO 10) (ngày 24-26/9); Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 23 và các hội nghị cấp cao liên quan tại thủ đô Bandar Seri Begawan, Brunei (ngày 24-25/4); và Hội nghị Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) về Đông Á tại Myanmar (6/6).

Tham dự Hội nghị các nhà lãnh đạo Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) lần thứ 21 tại Bali, Indonesia, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang khẳng định việc đăng cai APEC 2017 "thể hiện tầm nhìn dài hạn của Việt Nam về châu Á-Thái Bình Dương".

Ngày 12/11, Việt Nam lần đầu trở thành thành viên của Hội đồng Nhân quyền tại Đại hội đồng LHQ khóa 68 nhiệm kỳ 2014-2016.

Với kết quả 184/192 phiếu, Việt Nam đã trúng cử với số phiếu cao nhất trong số 14 nước trở thành thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ, cơ quan chịu trách nhiệm chính và quan trọng nhất của LHQ trong việc thúc đẩy và bảo vệ nhân quyền trên thế giới.

Đánh giá về ý nghĩa của sự kiện này, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh cho biết, kết quả này còn là sự ghi nhận, đánh giá cao của cộng đồng quốc tế đối với những nỗ lực và thành tựu của Việt Nam đạt được trong công cuộc đổi mới, trong đó có việc xây dựng Nhà nước pháp quyền, phát huy dân chủ và bảo đảm ngày càng tốt hơn các quyền của người dân.

Trước đó ngày 9/1, Việt Nam lần đầu tiên đảm nhận cương vị Tổng Thư ký ASEAN.  Lễ bàn giao được tổ chức trọng thể tại trụ sở Ban Thư ký ASEAN ở thủ đô Jakarta (Indonesia) giữa Tổng Thư ký ASEAN mãn nhiệm Surin Pitsuwan và ông Lê Lương Minh, nguyên Thứ trưởng Ngoại giao Việt Nam.

Sự kiện trên thể hiện vai trò của Việt Nam trong ASEAN và góp phần vào nỗ lực xây dựng thành công Cộng đồng ASEAN năm 2015 và tương lai tươi sáng cho người dân trong khu vực.

Trong năm nay, Việt Nam đã chủ trì thành công hàng loạt các sự kiện như Cuộc họp lần thứ 19 Ủy ban Thường trực của Hội nghị quốc tế các đảng chính trị châu Á (ICAPP) tại Hà Nội (ngày 24-26/4); Diễn đàn Hợp tác Đông Á-Mỹ La tinh (tháng 6); Diễn đàn Hợp tác kinh tế giữa Việt Nam với 15 quốc gia Trung Đông-Bắc Phi (ngày 4-5/11) tạo “đột phá” vào các thị trường tiềm năng; Hội nghị quốc tế lần thứ 3 về hợp tác giữa Việt Nam và các tổ chức phi chính phủ nước ngoài (ngày 28-29/11) tại Hà Nội.

Những thành công và dấu ấn nổi bật của hoạt động đối ngoại năm 2013 đã góp phần truyền tải mạnh mẽ thông điệp chính sách đối ngoại của Việt Nam đến với bạn bè quốc tế và thế giới, thể hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, khẳng định sự tự tin, chủ động của chúng ta đối với các vấn đề của thế giới và khu vực.