Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Quang Vinh, Trưởng SOM ASEAN  - Việt Nam tham dự cuộc họp.

Hội nghị đã tập trung trao đổi về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm, kiểm điểm các hoạt động hợp tác ARF trong năm qua và bàn việc chuẩn bị cho Hội nghị Bộ trưởng ARF vào đầu tháng 8/2014.

Trong những vấn đề được trao đổi tại Hội nghị, vấn đề Biển Đông được các nước đặc biệt quan tâm. Các nước đều bày tỏ quan ngại sâu sắc trước những diễn biến phức tạp và căng thẳng ngày càng gia tăng ở Biển Đông, nhấn mạnh việc phải thực hiện kiềm chế, phê phán mạnh mẽ việc sử dụng những hành động đơn phương vi phạm luật pháp quốc tế, Công ước Liên hợp quốc về Luật biển 1982 (UNCLOS 1982) và tinh thần của Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), nhấn mạnh việc tuân thủ luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982 và DOC, sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Quang Vinh nhấn mạnh tầm quan trọng của hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải ở Biển Đông, mối quan tâm chung của các quốc gia trong và ngoài khu vực. Tuy nhiên, tại Biển Đông đã và đang diễn ra những vụ vi phạm nghiêm trọng do việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương - 981 và đưa nhiều tàu hộ tống bảo vệ xâm phạm sâu vào trong vùng thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam kể từ ngày 1/5/2014.

Các tàu của Trung Quốc liên tục có những hành động gây hấn, đâm húc và dùng vòi rồng phun nước, làm hư hại nhiều tàu kiểm ngư, cảnh sát biển và tàu cá của Việt Nam; các hành động trên là sự vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế và Công ước luật biển, làm gia tăng căng thẳng và ảnh hưởng trực tiếp đến hòa bình, ổn định và an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông. Việt Nam yêu cầu Trung Quốc phải rút ngay giàn khoan và các tàu hộ tống bảo vệ ra khỏi vùng biển của Việt Nam.

Ngày 10/5, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã ra Tuyên bố chung bày tỏ quan ngại sâu sắc về những vụ việc phức tạp nêu trên và nhấn mạnh việc phải tuân thủ luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982 và Tuyên bố DOC, yêu cầu thực hiện kiềm chế, không được có các hành động làm phương hại hòa bình và ổn định ở khu vực, giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, không đe dọa hay sử dụng vũ lực. Tuyên bố trên của ASEAN đã được các nước trong và ngoài khu vực ủng hộ mạnh mẽ.

Về định hướng tương lai của ARF, Thứ trưởng Phạm Quang Vinh đánh giá cao đóng góp của ARF trong 20 năm qua (1994 - 2014); đề nghị ARF cần phải tiếp tục phát huy những thành quả đã đạt được và đặc biệt chú ý việc tăng cường xây dựng lòng tin trong bối cảnh khu vực đang có sự gia tăng cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn và đang phải đối phó với những thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống phức tạp. Để đạt được điều đó, ARF cần phải tiếp tục nỗ lực thúc đẩy các nguyên tắc về lòng tin, bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau và tuân thủ luật pháp quốc tế; tiếp tục góp phần thúc đẩy việc xây dựng và chia sẻ các chuẩn mực và nguyên tắc ứng xử chung của khu vực vì các mục tiêu chung là hòa bình, an ninh, ổn định, hợp tác và phát triển của khu vực.

Trước đó, tối 8/6 đã diễn ra Cuộc họp quan chức cấp cao (SOM) Hợp tác hạ nguồn sông Mê Kông - Mỹ (LMI - gồm các nước Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan, Việt Nam và Mỹ) và SOM Hợp tác hạ nguồn sông Mê Kông - những người bạn (FLM - gồm Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan, Việt Nam, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, New Zealand, Liên minh châu Âu).

Tại SOM LMI, các nước đã thảo luận về định hướng hợp tác LMI trong 5 năm tới và chuẩn bị cho Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao LMI lần thứ 7. Đánh giá hợp tác giai đoạn vừa qua, các thành viên chia sẻ nhận định rằng LMI đã từng bước khẳng định được vai trò trong hợp tác khu vực; nhiều chương trình hợp tác về môi trường và nước, y tế, giáo dục, kết nối, an ninh năng lượng, nông nghiệp và an ninh lương thực đã được triển khai thành công.

Các bên cũng cơ bản nhất trí hợp tác LMI 5 năm tới sẽ tập trung vào các dự án trọng điểm với hiệu quả cao, đồng thời tăng cường thảo luận các vấn đề mang tính liên ngành có ý nghĩa quan trọng đối với sự tăng trưởng kinh tế bền vững của tiểu vùng Mê Kông như mối liên hệ giữa nước - năng lượng - lương thực, kết nối khu vực và bình đẳng giới.

Tại SOM FLM, đại diện các đối tác phát triển đã tái khẳng định kế hoạch tăng cường hợp tác với các nước tiểu vùng Mê Kông, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển và hỗ trợ giải quyết các thách thức chung của khu vực. Các bên thống nhất lựa chọn "phát triển bền vững" làm chủ đề thảo luận chính tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao LMI lần 7 và FLM lần 4 dự kiến tổ chức tại Naypyidaw (Myanmar) vào tháng 8 tới./.