Trước đây, nhắc đến đặc sản Lào Cai, người ta thường hình dung những sản phẩm thủ công, gói trong lá rừng, thấm đẫm vị mặn mòi của mồ hôi và niềm tự hào. Tuy đậm đà bản sắc nhưng khó lòng vươn xa vì thiếu một cái tên để gọi, thiếu một con đường để đi. Rồi chương trình OCOP đến như “làn gió” đổi thay, “đánh thức” những sản vật vốn bình dân của đồng bào.

Sự đồng hành của chính quyền trở thành “cánh tay nối dài”, tiếp thêm sức mạnh cho người dân, từ hỗ trợ bao bì, nhãn mác đến kết nối thị trường. Tư duy cũng dần chuyển dịch, từ “làm cái mình có” sang “làm cái thị trường cần” và xa hơn nữa là làm sao để không bị hòa tan giữa muôn vàn sản phẩm khác. Hành trình ấy đã vẽ nên một bức tranh rực rỡ sắc màu. Toàn tỉnh hiện có 604 sản phẩm OCOP từ 3 đến 5 sao, phân bố tại 82 xã, phường, trong đó có 2 sản phẩm 5 sao, 49 sản phẩm 4 sao và 553 sản phẩm 3 sao (bao gồm 3 sản phẩm tiềm năng đạt 4 sao). Đây không chỉ là con số, mà là 604 câu chuyện được viết bằng tình yêu và sự bền bỉ. Có những sản phẩm OCOP thực sự đã “cất cánh”.

Câu chuyện của chè Shan tuyết Suối Giàng, đặc sản trứ danh của vùng cao, nay thuộc xã Văn Chấn là một minh chứng sinh động cho hành trình đánh thức giá trị bản địa. Từ những cây chè cổ thụ sống giữa mây ngàn gió núi, 5 dòng sản phẩm đã được chuẩn hóa thành OCOP 4 sao, từng bước khẳng định vị thế trên thương trường. Chè Suối Giàng không chỉ hiện diện tại các siêu thị lớn trong nước, mà còn chính thức “cất cánh” tới những thị trường “khó tính” như Nhật Bản và các nước châu Âu. Mỗi hộp trà không chỉ mang hương vị tinh khiết của núi rừng, mà còn gói trọn bản sắc và niềm tự hào của cả một vùng đất.

Sự sáng tạo cũng được thể hiện rõ nét trong cách người dân nơi đây không chỉ giữ gìn đặc sản, mà còn nâng tầm thành cả một “hệ sinh thái sản phẩm” phong phú. Tại xã Ngũ Chỉ Sơn, từ nguyên liệu cá hồi, hộ kinh doanh của anh Lê Trung Thức đã chế biến thành chuỗi sản phẩm đa dạng, mang đậm dấu ấn OCOP từ trứng cá hồi tươi Sa Pa, cá hồi hun khói, lạp sườn cá hồi, ruốc cá hồi đến bánh phồng cá hồi, tất cả đều đạt chuẩn 4 sao. Những sản phẩm ấy không chỉ là kết tinh của bàn tay cần mẫn, mà còn là minh chứng cho việc OCOP đã thực sự đi sâu vào đời sống, khơi dậy tinh thần làm chủ, truyền cảm hứng để mỗi người dân tự viết nên câu chuyện phát triển của riêng mình, đậm đà bản sắc, đầy nội lực.

Thành công của OCOP còn ở việc giữ gìn “hồn cốt” văn hóa. Đơn cử, chị Lý Thị Ninh - Giám đốc Hợp tác xã Thêu dệt thổ cẩm Mông Style sinh ra và lớn lên tại xã Chế Cu Nha (nay là xã Mù Cang Chải), chứng kiến nghề dệt thổ cẩm truyền thống đứng trước nguy cơ mai một và bằng tình yêu tha thiết với văn hóa dân tộc, chị ấp ủ giấc mơ hồi sinh nghề xưa. Năm 2009, chị cùng một số chị em thành lập tổ hợp tác. Từ những ngày đầu đầy khó khăn, chị không ngừng học hỏi, tìm tòi và mạnh dạn tham gia các cuộc thi khởi nghiệp. Năm 2020, ý tưởng của chị xuất sắc giành giải thưởng gần 400 triệu đồng tại Cuộc thi “Phụ nữ khởi nghiệp” do Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tổ chức. Cầm số tiền lớn trong tay, chị hiểu rằng đó chính là “cú hích” để hiện thực hóa ước mơ, mở rộng sản xuất.

Những sản phẩm thêu, dệt của Hợp tác xã giờ không chỉ là váy áo truyền thống, mà còn là những món quà độc đáo như: túi xách, ví, ba lô… mang đậm họa tiết hoa văn của người Mông. Đặc biệt, đã có những lô hàng trị giá tới 800 triệu đồng xuất khẩu thành công sang các thị trường “khó tính” như Anh, Pháp, khẳng định rằng thổ cẩm của người Mông hoàn toàn có thể vươn ra thị trường thế giới. Chị Ninh chia sẻ: “Tôi sẵn sàng dẫn dắt và dạy nghề miễn phí cho các chị em có nhu cầu, để cùng nhau giữ gìn nghề truyền thống, cùng nhau phát triển kinh tế”. Lời nói giản dị ấy chứa đựng một tầm nhìn lớn, không chỉ làm giàu cho bản thân, mà còn làm giàu cho văn hóa, cho cộng đồng.

Và khi công nghệ phát triển, không xóa nhòa truyền thống, mà trở thành người bạn đồng hành. Nhiều chủ thể OCOP đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ vào quản lý sản xuất, truy xuất nguồn gốc bằng mã QR. Giờ đây, chỉ với một thao tác quét đơn giản, người tiêu dùng ở bất cứ đâu cũng có thể nghe câu chuyện về từng gói chè, từng sợi miến, từng hạt gạo... như một lời cam kết về chất lượng và sự minh bạch.

Tuy nhiên, hành trình “cất cánh” của sản phẩm OCOP Lào Cai vẫn đang đối mặt với không ít thách thức. Cạnh tranh thị trường ngày càng gay gắt, nhất là khi hướng tới các chuẩn quốc tế. Bài toán đảm bảo chất lượng, nguồn cung ổn định và tính đồng nhất cho số lượng lớn sản phẩm vẫn cần được giải quyết. Việc nâng cao năng lực cho các chủ thể OCOP trong bối cảnh chuyển đổi số cũng đặt ra yêu cầu đầu tư liên tục. Ngoài ra, vấn đề bảo hộ sở hữu trí tuệ, chống hàng giả, hàng nhái trên thị trường rộng lớn hơn cũng là một mối lo cần quan tâm.

Với tầm nhìn chiến lược, Lào Cai (mới) đang có những bước đi rõ ràng. Sự đồng hành của chính quyền trong xúc tiến thương mại, kết nối cung - cầu, đặc biệt qua các kênh xuất khẩu, sẽ tiếp tục được đẩy mạnh. Ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong toàn bộ chuỗi giá trị được xác định là ưu tiên hàng đầu. Tỉnh cũng sẽ tập trung phát triển sản phẩm đạt chuẩn quốc tế, đáp ứng các yêu cầu khắt khe từ thị trường xuất khẩu và người tiêu dùng khó tính. Đồng thời, việc gắn kết OCOP với du lịch trải nghiệm sẽ tạo nên những “câu chuyện sản phẩm” mang đậm bản sắc, vừa thu hút du khách, vừa gia tăng giá trị cảm xúc. Nâng cao năng lực quản lý, khuyến khích đổi mới, sáng tạo dựa trên lợi thế tổng hòa đặc sản, chính là chìa khóa cho sự phát triển bền vững.

https://baolaocai.vn/khi-san-vat-vao-duong-bang-cat-canh-post879732.html