Lào Cai đã hình thành các vùng sản xuất chuyên canh, áp dụng chuẩn VietGAP.

Nông nghiệp chuyển mình theo hướng hàng hóa

Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của người dân, Lào Cai đã gặt hái nhiều thành tựu vượt mục tiêu đề ra. Toàn ngành nông nghiệp đạt giá trị sản xuất 9.300 tỷ đồng theo giá so sánh, tăng hơn 1.400 tỷ đồng so với năm 2020, chiếm 13% GRDP của tỉnh. Tốc độ tăng trưởng đạt trung bình 4%/năm. Thu nhập bình quân khu vực nông thôn đạt 48 triệu đồng/người/năm; gần 18.000 việc làm mới được tạo ra.

Ngành nông nghiệp có sự chuyển dịch rõ nét từ tự cung tự cấp sang sản xuất hàng hóa quy mô lớn. Sáu ngành hàng chủ lực được xác định gồm: Chè, quế, dược liệu, chuối, dứa và chăn nuôi lợn. Lào Cai đã hình thành các vùng sản xuất chuyên canh, áp dụng chuẩn VietGAP, hữu cơ; tăng mạnh số lượng trang trại, cơ sở chăn nuôi tập trung. Tỷ trọng ngành trồng trọt giảm từ 60,4% xuống 56,7%, trong khi chăn nuôi tăng lên 43,3%.

Năm 2024, tổng sản lượng lương thực có hạt đạt hơn 322.000 tấn, giá trị canh tác gần 98 triệu đồng/ha, tăng 22% so với năm 2020. Chăn nuôi tiếp tục phát triển theo lợi thế vùng sinh thái với tổng đàn gia súc đạt hơn 600.000 con, gia cầm trên 5 triệu con. Sản lượng thủy sản đạt 12.700 tấn, tăng hơn 15% so với mục tiêu đề ra. Diện tích rừng được bảo vệ và phát triển ổn định, tỷ lệ che phủ đạt gần 60%.

Đề án 01 cũng góp phần đưa chương trình xây dựng nông thôn mới ngày càng thực chất. Đến quý I/2025, toàn tỉnh có 64/126 xã đạt chuẩn nông thôn mới (chiếm 68,1% mục tiêu đề án), 6 xã đạt chuẩn nâng cao, 2 huyện hoàn thành nhiệm vụ nông thôn mới.

Sản phẩm OCOP của Công ty TraphacoSaPa tại Hội thảo Phát triển kinh tế đêm Sa Pa - Thực trạng và Giải pháp.

Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP) ghi dấu ấn rõ rệt với 267 sản phẩm được công nhận, vượt 33,5% mục tiêu. Lào Cai cũng có 11 mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu, 18 mã vùng tiêu thụ nội địa và 102 nhãn hiệu nông sản được bảo hộ. Chương trình từ khi được triển khai đã góp phần thúc đẩy các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ gia đình,... thay đổi tư duy về phát triển, nâng cao chất lượng sản phẩm; tăng cường khả năng cạnh tranh, tạo chỗ đứng nhất định cho các sản phẩm có nguồn nguyên liệu từ nông sản, các hoạt động dịch vụ du lịch nông thôn và điểm du lịch.

Về nước sạch và thủy lợi, 95,3% người dân nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh; 47% tiếp cận được nguồn nước đạt chuẩn. Toàn tỉnh hiện có 107 hồ chứa thủy lợi, 2.772 đầu mối thu nước và 825 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung.

Việc sắp xếp, ổn định dân cư được tỉnh quan tâm, tập trung chỉ đạo kịp thời các chủ trương của Đảng, cơ chế chính sách của Nhà nước bằng các Chương trình, Đề án, Dự án, Quy hoạch, Kế hoạch theo Quyết định số 590/QĐ-TTg ngày 18/5/2022 của Thủ tướng Chính phủ. Đặc biệt là năm 2024, sau khi cơn bão số 3 (Yagi) đi qua để lại nhiều đau thương và mất mát đối với người dân Lào Cai, UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành, đơn vị liên quan tổng hợp xây dựng Phương án số 02/PA-UBND ngày 06/01/2025 của UBND tỉnh Lào Cai về việc ban hành Phương án di chuyển dân cư thiên tai cấp bách khắc phục hậu quả thiên tai do cơn bão số 3. Đến nay, đã có 04 dự án, quy mô 183 hộ đã hoàn thành (02 dự án SXDC vùng thiên tai, 02 dự án SXDC biên giới); 06 dự án, quy mô 303 hộ đang triển khai thực hiện (04 dự án SXDC vùng thiên tai, 02 dự án SXDC biên giới). Tính đến hết tháng 4/2025 đã thực hiện được 2.080/2.525 hộ, bằng 82,4% MTĐA (tập trung 86 hộ, xen ghép 1.553 hộ, ổn định tại chỗ 441 hộ). Ước thực hiện hết năm 2025 dự kiến bố trí ổn định được 3.503 hộ.

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, song nông nghiệp Lào Cai vẫn đối mặt với không ít khó khăn như giá vật tư đầu vào tăng cao, thời tiết diễn biến bất thường, sản xuất còn manh mún, liên kết theo chuỗi còn hạn chế, sản xuất hữu cơ chưa tương xứng tiềm năng… Phần lớn lực lượng sản xuất nông nghiệp có trình độ nhận thức không đồng đều, năng suất lao động thấp; các hình thức tổ chức, liên kết sản xuất mang tính tự phát; sản xuất nông nghiệp theo tiêu chuẩn còn hạn chế. Hiện trạng đất sản xuất nông nghiệp của tỉnh còn manh mún, các giải pháp khắc phục như chuyển đổi mục đích sử dụng, tập trung ruộng đất,… chưa được người dân, doanh nghiệp và các địa phương thật sự quan tâm thực hiện. Công tác xúc tiến đầu tư còn hạn chế, chưa thu hút được nhiều nhà đầu tư chiến lược xây dựng các nhà máy chế biến sâu nông sản để nâng cao giá trị sản phẩm… Đặc biệt, bão số 3 năm 2024 đã gây thiệt hại hơn 7.000 tỷ đồng, để lại hậu quả nặng nề cho sản xuất và đời sống người dân.

Bài học và định hướng

Để đạt được những kết quả trên chính là sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, đặc biệt cấp ủy đảng chính quyền địa phương; sự đồng thuận hưởng ứng của người dân là yếu tố then chốt quyết định việc hoàn thành các mục tiêu của đề án. Để phát triển kinh tế nông nghiệp cần có quy hoạch, chiến lược cụ thể và phát triển theo chuỗi giá trị sản phẩm hàng hóa, nâng cao năng suất, chất lượng gia tăng giá trị sản phẩm. Xác định sản xuất nông nghiệp hàng hóa là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp. Nâng cao vai trò của doanh nghiệp, các hình thức tổ chức kinh tế tập thể, coi doanh nghiệp là trọng tâm thu hút nguồn lực đầu tư vào phát triển nông nghiệp; áp dụng cơ chế, chính sách khuyến khích phù hợp và thực chất thu hút các danh nghiệp thực sự tiềm năng đầu tư sản xuất, biến nông sản theo chiều sâu đem lại giá trị gia tăng cao. Tăng cường nâng cao nhận thức, năng lực cho người dân là nền tảng để người dân phát huy hết khả năng sáng tạo trong sản xuất kinh doanh. Chuyển từ tư duy kinh nghiệm, sản xuất theo phong trào sang tư duy áp dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số, xây dựng kế hoạch sản xuất theo định hướng của Nhà nước.

Áp dụng khoa học kĩ thuật vào sản xuất nông nghiệp là một trong những giải pháp quan trọng.

Với mục tiêu hoàn thành thắng lợi Đề án 01- ĐA/TU, góp phần đưa ngành nông nghiệp, nông dân tỉnh Lào Cai bước vào kỷ nguyên mới, trong thời gian tới, Ngành Nông nghiệp tiếp tục đẩy mạnh triển khai thực hiện một số nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm như: Tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng và chính quyền các cấp; Bám sát các nghị quyết, kế hoạch của tỉnh giai đoạn 2020–2025; Phát triển nông nghiệp hàng hóa gắn với chuỗi giá trị; Tăng cường xúc tiến đầu tư, phát triển sản phẩm chủ lực; Mở rộng thị trường, ứng dụng công nghệ và truy xuất nguồn gốc; Cải cách hành chính, tháo gỡ điểm nghẽn về đất đai và đầu tư; Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đào tạo khuyến nông; Tập trung hoàn thành các chỉ tiêu năm 2025, tối đa hóa nguồn lực; Nâng cao nhận thức, phát huy vai trò toàn hệ thống chính trị; Tổ chức phong trào thi đua, biểu dương điển hình tiên tiến.

Đề án 01 không chỉ là kim chỉ nam trong phát triển nông nghiệp - nông thôn bền vững của Lào Cai, mà còn là một minh chứng rõ ràng cho sức mạnh của sự đồng thuận, quyết tâm chính trị và tầm nhìn chiến lược. Với nền tảng vững chắc đã tạo dựng, nông nghiệp Lào Cai đang đứng trước cơ hội vươn xa hơn, chất lượng hơn và bền vững hơn trong những năm tới.