Thực hiện Nghị quyết số 10 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lào Cai về “Chiến lược phát triển nông nghiệp hàng hóa tỉnh Lào Cai đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050”; phát huy lợi thế vùng, thời gian qua, huyện vùng cao Bắc Hà đã chú trọng thực hiện mở rộng và nâng cao hiệu quả kinh tế từ cây chè shan tuyết.

Chè Shan Tuyết là cây trồng chủ lực, mang lại hiệu quả cao, giúp người dân Bản Liền giảm nghèo bền vững.

Cách trung tâm huyện Bắc Hà gần 30 km, xã Bản Liền được thiên nhiên ban tặng khí hậu mát mẻ, thổ nhưỡng thích hợp để phát triển cây chè. Cây chè Bản Liền được trồng lâu đời nay ở các thôn Đội 1, 2, 3, 4 trong vùng chè. Ngay cả những người cao tuổi nhất ở Bản Liền cũng không biết cây chè Shan tuyết có ở mảnh đất này từ bao giờ. Nhiều gốc chè có tuổi đời hàng trăm năm, mọc cheo leo trên sườn núi dốc, hằng năm người dân vẫn đến thu hái, mang về uống tươi, sao khô bán ra thị trường hoặc làm quà biếu khách quý.

Trước đây, việc tiêu thụ sản phẩm chè gặp không ít khó khăn, nhiều hộ ở Bản Liền gần như bỏ hoang nương chè cho cỏ dại xâm lấn. Xác định chè là cây có giá trị hàng hóa, có triển vọng nâng cao thu nhập cho người dân, nên năm 2004, huyện Bắc Hà đã thành lập Hợp tác xã Chè Bản Liền đứng ra bao tiêu toàn bộ sản phẩm chè cho người dân trên địa bàn. Khi hợp tác xã được thành lập, người dân đã thay đổi nhận thức và quan tâm phát triển cây chè. Từ hơn 100 thành viên ban đầu, đến nay xã đã có hơn 300 hộ liên kết trồng chè và bán chè búp tươi cho Hợp tác xã Chè Bản Liền.

Từ ngày trồng chè Shan tuyết hữu cơ, trở thành thành viên HTX chè Bản Liền, các hộ gia đình có vườn chè đều học cách chăm sóc và thu hái đúng mùa vụ theo hướng dẫn. Nhiều hộ đã thoát nghèo, vươn lên khá giả nhờ cây chè.

Gia đình anh Vàng A Bình là hộ tiêu biểu của xã trong phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo khi phát triển mô hình du lịch homestay gắn với trồng chè hữu cơ.

Hiện, nhà anh Vàng A Bình có trên 12ha cây chè Shan tuyết, trong đó có 5ha chè cổ thụ từ 50 - 60 năm tuổi. Đây chính là nguồn thu chính của gia đình anh và cũng là một trong những điểm du lịch sinh thái.  Anh Bình chia sẻ: “Trồng lúa và chăn nuôi chỉ hết đói, vẫn nghèo. Đời ông cụ để lại cho cây chè cổ, từ ngày có HTX chè Bản Liền, tham gia là thành viên nên việc tiêu thụ ổn định và mở rộng diện tích. Ngoài bán chè tươi cho HTX với giá ổn định 18.000 – 20.000 đồng/kg chè tươi, gia đình chế biến chè sao khô bán theo các giá từ 150.000 – 300.000 đồng/kg, tùy theo loại chè búp non 2 mầm, 3 mầm, chè búp thường… Trong 5 năm qua, tổng thu nhập gia đình trung bình đạt trên 100 triệu đồng/năm từ trồng và thu hoạch chè Shan tuyết”.

Người dân tự sao chè thủ công tại nhà để gia đình dùng hoặc làm quà biếu.

Vùng chè Shan tuyết Bản Liền đã và đang khẳng định là cây chủ lực giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế, nâng cao đời sống đồng bào và đặc biệt hiện nay, với truyền thống văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc Tày, phong cảnh thiên nhiên tươi đẹp, hùng vĩ đã mở ra cơ hội mới cho Bản Liền được tỉnh Lào Cai lựa chọn là vùng trọng điểm đầu tư phát triển du lịch cộng đồng homestay, du lịch sinh thái, du lịch sinh thái, trải nghiệm vùng chè Shan tuyết cổ thụ Bản Liền.

Xưởng chế biến, sản xuất chè Shan tuyết hữu cơ Bản Liền mang tên “Lương gia trà” tại gia đình chị Lương Vân Cầu, dân tộc Tày, thôn Đội 2 những ngày này hết sức nhộn nhịp. Năm nay, xưởng tiếp tục thu mua búp chè tươi cho người dân trong xã với mức giá cao, ổn định từ 16-20 nghìn đồng/kg búp tươi đối với ba loại A, B, C. Việc thu mua, chế biến và xuất khẩu chè của xưởng ổn định.

Sau hơn 10 năm nỗ lực xây dựng thương hiệu “Lương gia trà”, một sản phẩm của chè Shan tuyết Bản Liền, thị trường tiêu thụ của xưởng được mở rộng ở nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước, chủ yếu là Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và xuất khẩu ra nước ngoài, chủ yếu thị trường Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc). Hiện tại, xưởng đưa ra thị trường năm sản phẩm chính: Chè xanh Shan tuyết, chè đen Shan tuyết, chè phổ nhĩ, hồng trà, bạch trà. Chè “Lương gia trà” mang hương vị đặc trưng của đặc sản chè Shan tuyết vùng núi cao: Vị đắng chát, hương thơm đặc trưng của núi rừng, nước xanh sóng sánh ánh vàng.

Vùng sản xuất chè hữu cơ trên địa bàn huyện Bắc Hà đã tạo việc làm và thu nhập thường xuyên cho trên 300 hộ dân với hơn 1.500 người, tại 04 thôn người Tày của xã Bản Liền. Cây chè shan tuyết có tác động tới số đông người sản xuất, được coi là chuỗi sản xuất hàng hóa hoàn chỉnh, tiêu biểu, bền vững, gắn kết mật thiết giữa nông dân với doanh nghiệp và thị trường tiêu thụ suốt từ năm 2004 đến nay.

Trung bình mỗi năm, người dân Bản Liền xuất bán cho doanh nghiệp và thị trường nội tiêu trong nước khoảng 600 - 1.000 tấn chè búp tươi, mang về nguồn thu hàng chục tỷ đồng. Trung bình mỗi ha chè của xã có thể đem lại nguồn thu từ 80 - 100 triệu đồng/năm, cao hơn gấp nhiều lần so với cấy lúa, trồng ngô.

Theo báo cáo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, sản lượng chè cả năm 2024 ước đạt 5.797 tấn đạt 99,9% kế hoạch (do thiệt hại từ cơn bão số 3 Yagi) và bằng 115,3% so với cùng kỳ. Giá trị ước đạt 110,1 tỷ đồng đạt 99,9% kế hoạch và bằng 116,2% so với cùng kỳ năm trước. Tình hình tiêu thụ ổn định, giá bán chè tươi dao động từ 18 -20 nghìn đồng/kg.

Dự kiến, vùng chè shan tuyết của Bắc Hà sẽ được mở rộng, đến năm 2025 đạt trên 1.300ha, đồng thời thực hiện cải tạo, thay thế diện tích chè già cỗi, trồng mới 22,57ha bị ảnh hưởng và thiệt hại do cơn bão số 3 gây ra, nhằm duy trì diện tích 1.310ha.  Tập trung thâm canh tăng năng suất chè kinh doanh, đặc biệt mở rộng vùng canh tác chè shan tuyết hữu cơ tại 02 xã Bản Liền và Tả Củ Tỷ. Chú trọng bảo tồn diện tích chè shan tuyết cổ thụ gắn với phát triển du lịch tại xã Hoàng Thu Phố.

Phát triển thị trường, thúc đẩy tiêu thụ nông sản. Tập trung triển khai các chính sách, giải pháp để nâng cao chất lượng sản phẩm, năng lực tổ chức sản xuất, từng bước tiếp cận thị trường bền vững theo chuỗi giá trị sản phẩm gắn với Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP); giới thiệu các hoạt động hội chợ, triển lãm, kết nối giao thương giữa các doanh nghiệp của huyện với doanh nghiệp trong tỉnh và cả nước để xúc tiến thương mại, tìm kiếm đối tác, mở rộng thị trường.

Với sự định hướng đúng đắn của chính quyền các cấp, sự mạnh dạn đổi mới của người dân, sự liên kết chặt chẽ của người dân và Hợp tác xã trong quá trình tiêu thụ sản phẩm, đã góp phần tạo động lực phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa, tạo thu nhập ổn định cho bà con nhân dân, thực hiện tốt mục tiêu xóa đói giảm nghèo.